శరశరసమరైకశూర - SaraSarasamaraika Soora

కుంతలవరాళి రాగం ఆదితాళంలో త్యాగరాజస్వామి కూర్చిన కృతి శరశరసమరైక శూర.

పల్లవి - శర శర సమరైక శూర,| శరధిమదవిదార
అనుపల్లవి - సురరిపుబల మను తూల|గిరుల కనల సమమౌ శ్రీరామ
చరణము - తొలిజేసిన పాపవనకుఠార, మా|కలనైన సేయగలేని
బలువిలును విఱిచి వెలసిన శ్రీరఘు|కులవర బ్రోవుము, త్యాగరాజనుత

తాత్పర్యం ఇది..

పల్లవి - (కాకాసుర సంహారంలో) దర్భను బాణంగా వాడిన అసదృశ శూర, (వారధి నిర్మాణానికి ముందు) సముద్రుని మదాన్ని అణచిన వీరా, శ్రీరామా

అనుపల్లవి - రాక్షసుల బలము అగ్నివంటి నీ ముందు దూదికొండ వంటిది

చరణము - నీవు మా పాపములనబడే వనమును తెగనరికే గొడ్డలివంటి వాడివి, మా వంటివారెవఱూ సాహసింపజాలని గొప్పవిల్లును విఱిచిన రఘువంశోత్తమా, త్యాగరాజుచే నుతింపబడిన శ్రీరామా.

ఇందులో గమనించవలసిన విషయమొకటి ఉన్నది. చరణములో మొదటి పంక్తిని సాధారణంగా గాయకులు తొలిచేసిన పాపవన కుఠారమా అని పాడడం కద్దు. ఇది తప్పు.

మొదటి కారణం ప్రియమిత్రుడు రాఘవుడు చెప్పింది. మా ను పూర్వపదంలో ఎందుకు కలపకూడదంటే, సంబోధన రఘుకులవర, శరశర, సమరైకశూర... ఇలాగే ఉంది కనుక. కుఠార అనే తీసుకోవాలి తప్పితే కుఠారమా అని తీసుకోకూడదు. కుఠారమా అనటం వల్ల ఇంకొక దోషమేమిటంటే పుంరూపానికి నపుంసకత్వం ఆపాదిస్తున్నట్టు.

రెండవ కారణమేమిటంటే, తప్పుడు విఱుపు చేసి కుఠారమా అని పాడితే తరువాత పంక్తి అసంపూర్ణంగా ఉంటుంది. ఏది ఏమైనా కుంతలవరాళిలో వినడానికి సొంపుగా, దరువులు వేస్తూ పాడకోవడానికి ఇంపుగా ఉండే కృతి ఇది.

==

(raagam: kuntalavaraali, taaLam: aadi)

pallavi - Sara Sara samaraikaSoora,| Saradhimadavidaara
anupallavi - suraripubala manu toola|girula kanala samamau Sree Rama
caraNam - tolijEsina paapavanakuThaara, maa|kalanaina sEyagalEni
baluvilunu virici velasina Sree Raghu|kulavara brOvumu, tyaagaraajanuta

1) Sara Sara samaraikaSoora,| Saradhimadavidaara

Sara - blade of grass (darbha)

Sara - arrow

samaraikasoora - warrior nonpareil

saradhimadavidaara - destroyer of samudra's pride/arrogance

Meaning: Rama, the destroyer of samudra's arrogance, you're like no other warrior the world knows. No other warrior can use a blade of grass as an arrow.

2) suraripubala manu toola|girula kanala samamau Sree Rama

i) sura-ripu-balamu + anu = sura-ripu-bala manu.

sura are gods

ripu is an enemy, so a suraripu is a raakshasa.

balamu is strength, anu is named

ii) toola-girulaku + anala = toola-girula-kanala (ukaarasandhi! ఉకారసంధి)

toola is cotton

girulu are mountains. girulaku is 'for mountains'

anala is fire

samamau is equivalence

Meaning: If the strength of demons is a mountain, when faced by your ferocious valor that is akin to fiery fire , it is like a cotton mountain.

3) tolijEsina paapavanakuThaara

toli is previously

cEsina is done

paapavana is sins comparable to a forest

kuThaara is an axe. A point to note is that kuThaara here is not a word by itself but relies on the earlier phrase 'paapavana'.

Meaning: If our sins were a forest, you'd be a hatchet. (Note: After kuThaara there should be small pause or break, it should not be sung as kuThaaramaa. As my dear friend Raaghava pointed out to me, that would be equivalent to choosing neutral gender similie for masculine gender. Secondly, it also leaves the next sentence in the song incomplete.)

4) maa|kalanaina sEyagalEni,
baluvilunu virici velasina Sree Raghu|kulavara brOvumu

maa kalanaina is even in our dreams

sEyagalEni is impossible

balu+vilunu is a huge bow (whcih is Siva-dhanussu)

virici is break

velasina is born

Sree Raghu+kula+vara is the exemplary one in Raghu's lineage

Meaning: Rama, the finest in Raghu's vamsa, you did something mere mortals cannot even begin to dream doing, you broke Siva's famed bow.

This kRti as with many others composed by The Great Saint has the familiar word play. A few to note are

1) Usage of Sara twice in the first line with different connotations

2) Usage of praasa - matching consonants in a pair of lines

SaraSara and Saradhi in the first line

suraripu and girulaku in the second line

toli and kala in the first line of caraNam

bala and kula in the second line of caraNam

Above all, this is a great kRti that pulls the listener into its inherent rhythm right from the start.